محبت

چطور امکان دارد نسبت به همسر و فرزندان محبتی وجود نداشته باشد اما انتظار دیدن معنویت را داشته باشیم؟ وقتی محبت بین اعضای خانواده در جریان باشد، جا برای معنا باز می شود. محبت به همسر راه و روش خود را دارد، محبت نسبت به فرزندان هم راه و روش خود را، حتی ابراز محبت به فرزندان دختر و پسر و کوچک و بزرگ فرق دارد، با ورود فرزندی به خانواده تان، آمادگی این را در خود ایجاد کنید که دوره نوزادی و کودکی و جوانی را با آن تجربه کنید، باید پا به پایش دوباره زندگی کنید. با همدردی، بازی های کودکانه و لالایی و... باید محبت کرد.

----------------------------------------

کلما ازداد العبد ایمانا ازداد حبا للنسآء

بحار الانوار، جلد 103، صفحه 228

قو ل الرجل للمراة انی احبک لا یذهب من قلبها ابدا

وسائل الشیعة، جلد 14، صفحه 10

والدین

از پدر و مادر خود بخواهید برایتان دعا کنند، حتی اگر نخواهید هم آنها اینکار را می کنند اما خواستن شما ملازماتی را به همراه دارد، لازمه اش این است که احترام آنها را نگه دارید تا بتوانید از آنها التماس دعا داشته باشید، گاهی فرزندان پس از ازدواج نسبت به والدین خود جسورتر می شوند. گاهی برای والدین بزرگتری می کنند، تعیین تکلیف می کنند و این مخالف با احترام به آنهاست، هیچگاه حقوق والدین از گردن فرزندان برداشته نخواهد شد حتی اگر ظالم و کافر باشند، حتی اگر در قید حیات نباشند هیچ فرزند حق نگاه غضبناک به آنها را ندارد. اگر به رحمت خدا رفته اند، زیارت قبر و ارسا ل خیرات، اگر در قید حیات اند دیدار و احوالپرسی از وظایف شماست. معنویت خانه در گرو احترام به والدین است. توجه داشته باشید که چشم فرزندان شما بسته به نوع رفتار شما با والدین تان است. این امر به حدی مهم است که در آیات الهی بلافاصله بعد از ذکر توحید درمورد والدین سخن گفته شده.

----------------------------------------

وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا ...

سوره بقره آیه 83

کمک

از عوامل موثر در بالا بردن و حفظ معنویت خانه، مداومت در کمک به فقراست، گاهی باید برای معنویت پو ل خرج کرد، البته اگر ایمانی قوی داشته باشیم، این را سرمایه گذاری تلقی خواهیم کرد اما خواسته یا ناخواسته موجب بالا رفتن معنویت خانه هم می شود، احساس مثبت کمک به هم نوع، هدفمند شدن خرج های خانه، برکت در رزق از ثمرات آن است. اهلبیت عصمت و طهارت هم مداومت در این امر را سرلوحه زندگی خود قرار داده بودند.

باید توجه داشت که اولویت با اهل خانه است، رفع نیاز همسر و فرزندان که واجب است، سپس اقوام و آشنایان، بعد از آن همسایه و بعد از آن فقرای دیار و ...

----------------------------------------

وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی‏ حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً

سوره انسان آیه 8

سفر

گاهی می توانیم سفر هایی با هدف معنوی داشته باشیم، چرا از ظرفیت سفرهای زیارتی در زندگیمان استفاده نکنیم؟ گاهی بخاطر ترس از هزینه هایی که به غلط مرسوم است و یا انتظار اشتباه (مثل خوشگذرانی و ... که ممکن است در این سفرها کمتر حاصل شود) از این سفرها کمتر استقبال می شود اما غافل از اینکه زیارت، چه سوغاتی هایی که به ارمغان نمی آورد. احساس نور اهل بیت عصمت و طهارت در رگهای خانواده موجب رشد معنوی آن می شود. البته امروزه این امکان فراهم شده است که سفرهای زیارتی هم دو منظوره برگزار شود اما چه بهتر اینکه سفرهای اختصاصی معنوی هم داشته باشیم و گاهی دنبال سفر زیارتی – سیاحتی نباشیم.

----------------------------------------

مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَکُونَ مَسْکَنُهُ وَ مَأْوَاهُ الْجَنَّةَ فَلَا یَدَعْ زِیَارَةَ الْمَظْلُومِ.

مستدرک الوسائل جلد 10، صفحه 253

ماوراء

اگر حریم ها را رعایت، رسانه را مدیریت و لقمه ها را محاسبه کردیم، آنگاه فرق لذت خوب و بد را خواهیم دید، حلاوت قرآن، نور مناجات با خدا و شور و شعف ادعیه را درک خواهیم کرد، در هفته برای شرکت در مجالس دعا و مناجات برنامه داشته باشیم، خانواده را دعوت کنیم، ذکر اهل بیت در محرم  و ایام خاص خلاصه نشود. چه چیز می تواند شور و حال معنوی برپایی یک جلسه روضه را به خانه بیاورد؟ در سال حداقل یکبار این را می توان تجربه کرد. چرا قرائت قرآن به ماه رمضان و شاید چند آیه ای در مجلس ختم اختصاص دارد؟ حالا درست است در ماه رمضان چندین برابر ثواب دارد، اما معنویتش که فرقی ندارد، قرائت روزانه یا هفتگی، گره زدن زندگی به دعا و روضه معنویت را در دل و خانه می نشاند. و این را کسی درک می کند که زمینه را فراهم کرده باشد.

----------------------------------------

فَاقْرَؤُوا مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ

سوره مزمل آیه 73

إنَّ حَدِیثَنا یُحْیِی القُلُوبَ.

بحارالانوار، جلد ۲، صفحه ۱۴۴

لقمه

شاید هر برنامه معنوی، یک شرط اصلی برای اثر گذاری در خانواده داشته باشد و آن هم عدم وجود ما ل حرام در خانه است، ما ل حرام از بین برنده تاثیر همه برنامه های معنوی است. این سخن از حضرت امام حسین -علیه السلام- را حتما شنیده اید که در روز عاشورا پس از نهی از منکر، اشاره به این مطلب دارند که چون شکم هایتان از حرام پر شده است، کلام حق در شما تاثیری ندارد و این بدین معناست که اگر ما ل حرام را در خانه جای دهیم، دیگر معنویت و ایمان جایی در خانه نخواهد داشت.

ممکن است بخاطر تغییر در سبک درآمدهای امروز، مصداق ما ل حرام در ذهن ها، فقط ما ل حاصل از دزدی باشد اما ما ل مخلوط به حرام مثل مالی که خمس و زکات آن محاسبه و پرداخت نشده و یا درآمدهای حاصل از ربا، قمار، کم فروشی و ... هم همین تاثیرات را دارد.

پس باید زندگی را خالی از ما ل حرام نمود تا جایی برای معنویت باز شود.

----------------------------------------

فَقَدْ مُلِئَتْ بُطُونُکُمْ مِنَ الْحَرَامِ وَ طُبِعَ عَلَى قُلُوبِکُمْ

بحارالانوار، جلد 45، صفحه 8

رسانه

باز کردن پای وسایل زمینه ساز فساد در خانه، خود به خود باعث از بین رفتن معنویت در خانه می شود. گاهی با علم به اینکه شبکه های ماهواره ای تمام مبانی مثبت زندگی اسلامی را هدف قرار داده اند، به بهانه اخبار و برنامه های علمی و نشاط آور تمام اعضای خانواده پای درس آن می نشینند و با دیدن برنامه های جذاب اما منحرف و غیر اخلاقی، سبک زندگی شان تغییر میکند، تغییر ذائقه، عادی شدن روابط، تنوع طلبی و ... را به بار می آورد. زندگی ای که با هدفی متعالی شکل گرفته بود، درگیر ارتباط فرد با رسانه می شود و ارتباط ها، در دیدن رسانه بصورت جمعی خلاصه می شود که تلویزیون هم از این قاعده مستثنی نیست. دیگر وسایل ارتباطی که امروزه تقریباً از ضروریات زندگی محسوب می شود هم ممکن است خطر آفرین باشد لذا اینترنت، موبایل و دیگر ابزارهای تسهیل زندگی باید مدیریت شده در خانه مورد استفاده قرار گیرد البته اگر دنبال معنویت در خانه باشید. شیطان همان دشمن معنویت در خانواده ، راه نفوذش را بلد است.

----------------------------------------

قالَ فَبِعِزَّتِکَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعینَ

سوره صاد آیه 82

حریم

یکی دیگر از مصادیق ایجاد معنویت در خانه، رعایت حدود ارتباط با نامحرم است. وقتی فرقی بین ارتباط محرم و نامحرم نباشد، وقتی نگاه ها کنترل نشده باشد، وقتی حواس ها جمع خانواده نباشد اتفاقاً ارتباط با نامحرم جذاب تر خواهد شد! به طبع ارتباط با محارم سرد و بی روح خواهد شد. چه بسا عدم کنترل ارتباط ها موجب حسادت و بدبینی شود و فرقی هم بین فامیل و غیر فامیل ندارد. این اشتباه بزرگی است که اعتماد به نفس داشته باشم در این زمینه، "من برایم مشکلی پیش نمی آید"، "جای خواهرم/برادرم است" و ... اینها همه حرف های ظاهر فریب است. باید نگاهی همه جانبه به قضیه داشت، حتی اگر به خود اعتماد داشته باشیم، نمی توان ادعا داشت که از دل طرف مقابل هم با خبریم.

ارتباط با نامحرم به قدری خطرناک است که در سیره حضرت زهرا –سلام الله علیها- داریم که در مواجهه با فردی نابینا هم بدون حجاب ظاهر نشدند. و از همه بدتر اینکه گاهی یک زن و یا شوهر خود علت اصلی تحریک همسر خود نسبت به این ارتباطات هستند که متاسفانه با تعریف از اوصاف دوستان و آشنایان خود، به این امر دامن می زنند. باید ارتباط با نامحرم به حداقل و ضرورت برسد تا معنویت جایی در زندگی باز کند. گاهی سلامی مستحب زمینه ساز گناهی بزرگ و خطرناک می شود.

----------------------------------------

أخبرنا عبد الله، أخبرنا محمد، حدثنی موسى قال: حدثنا أبی، عن أبیه، عن جده جعفر بن محمد، عن أبیه (علیهما السلام): " أن فاطمة بنت رسول الله (صلى الله علیه وآله)، استأذن علیها أعمى فحجبته، فقال لها النبی (صلى الله علیه وآله): لم حجبته وهو لا یراک ؟ فقالت: یا رسول الله، إن لم یکن یرانی فأنا أراه، وهو یشم الریح، فقال النبی (صلى الله علیه وآله): أشهد أنک بضعة منی ".

دعائم الاسلام جلد 2 صفحه 214 حدیث 792

دقت

راه های بالا بردن معنویت در خانواده جنبه های مختلفی دارد. برای اولین قدم باید نسبت به انجام واجبات و ترک محرمات در خانه اهتمام بیشتری بورزید، پدری که هر کاری را بر نماز اول وقت ترجیح می دهد، مادری که نسبت به حقوق همسر خود بی توجه است، فرزندی که رعایت ادب نسبت به والدین را جدی نگرفته و ... همه علت پایین آمدن معنویت خانه است. برای شروع از خودمان شروع کنیم و سعی کنیم نماز اول وقت ترک نشود، البته اول وقت به معنای آزار و اذیت، بی تفاوتی نسبت به دیگران، عقب انداختن امری ضروری، منتظر گذاشتن میهمان و ... نیست. یعنی اولین فرصت!، همین توجهات کوچک است که می تواند مبدا تحول معنوی زندگی باشد. به قول مرحوم آیت الله قاضی هر کس نمازهای واجب یومیه را اول وقت بخواند، به همه مقام های معنوی خواهد رسید.

----------------------------------------

زمزم عرفان، صفحه 79

غوطه

همواره در زندگی، گزینه های زیادی از لذات خوب و بد پیش روی ماست، اگر محیط خانه تبدیل شود به محل لذت های اشتباه (لذت انتقام، لذت تکبر و ...)، طبیعتاً حلقه وصل اعضای خانواده سست و کمرنگ خواهد شد. اصل وجود خانواده بسته به پیوندهای معنوی بین افراد است. مشکل اساسی تر آن است که لذت های معنوی در بعضی مظاهر خلاصه شده، اگر در پایان هفته دعای کمیل، دعای ندبه، غسل جمعه و نماز جمعه و... تاکید شده، بدین معنا نیست که بهترین ساعات هفته را به خانواده اختصاص ندهیم، بردن معنویت در خانه هم می تواند یکی از مستحبات روزه جمعه باشد، این بسته به هنر شماست. باید معنویت را در خانه پررنگ و پررنگتر نمود. تنها راه لذت بردن از معنویات هم چشیدن طعم آن است. به قول معروف با حلوا حلوا دهان شیرین نمی شود. باید خودت را بسپاری به خدا تا بتوانی شیرینی اش را درک کنی. اگر درک کردی، دیگر چیزی برایت شیرینتر از آن نمی تواند باشد. ده مطلب بعد، راهکارهای افزودن معنویت خانه است.

----------------------------------------

إِلَهِی مَنْ ذَا الَّذِی ذَاقَ حَلَاوَةَ مَحَبَّتِکَ فَرَامَ مِنْکَ بَدَلًا

مفاتیح الجنان، مناجات نهم، مناجات عاشقان